|
Guðsgjafaglíma - eller kællingens uldtæsende bulimia?
Rifla um höfundsköp og eignaréttarvísindi ný og gömul - 5. lota
Við skildum við Ísleif í Herfurðu, í einhverri lotunni hér á undan, þar sem hann er svo oft og einatt, að búa sig undir hin stóru tökin. Þetta er í Vestfalíu, í Saxlandi, sem þeir þá svo kölluðu það sem við nú köllum Þýskaland norðvest, skrifararnir, aðeins á skjön við síðari moderntíma skilning, sem sé líkt og Sachsen væri hliðrað skjön vest en ekki sjálf upplönd Saxelfur í Þýskalandi aust múrbrot, Saxland hið nýja sem postmodernistar mega kalla svo. Gissur hvíti hefur að sjálfsögðu búið son sinn vel til farar unglærlingsárin og raunar má telja víst að sjálfkjörinn hafi Ísleifur verið sendiherra þjóðar sinnar í þessari álfu fyrst þarna var kominn í eina hina meiri kviku heimsmenningarinnar, fyrstur Íslendinga til að læra sanna bókarmennt, stálgaldur hinn nýja, rómönzurnar krossmanna Krists er skyldu klekkja á öllum lævis Jóns bröllurum og kveða þá svo ærlega í kútinn að mættu dúsa þar í minnsta kosti milljón nætur og tvö þúsund og eina, teljandi stjörnurnar upp í gegnum stútinn.
Já, Ísleifur hefur mörg þessi árin verið á sendiherrahlaupum, án alls vafa, hugsandi pápum þessum og hrökkálum þegjandi þörfina. Hann þá tekið sér hvíld frá goðorði og prestskap í Skálholti og prestlingaítroðslu að vænta má og búið um sig á sendiherrasetri sínu í gömlu Herfurðu, þá gælt við gömlu skræðurnar og sig endurmenntað í leiðinni í hverfuls tíma nýjasta Kristi, greinandi kjarnann samviskusamlega frá hisminu, vegandi á metaskálum mót ævafornum, djúprættum skilningi þjóðar sinnar á helgi Jóns, skírsl og dómi. Þegar lævíslegu Jóns-óróabylgjurnar hafa risið hvað hæst og borist yfir Alpana og niður Býjaraland, Bæheim, Þýringaland og til Saxlands, hefur hann svo hlaupið löndin suður og yfir Alpana að laga til og lesa yfir þeim í Róm önzurnar.
Við sjáum Ísleif fyrir okkur í Sankta
Bjarnharðarskarði í gömlum, langfreðnum sporum Hannibals, brjótandi
til mergjar áminningar og umvandanir sem þeir mega eiga í vændum
blessaðir í Róm. Hann er vanur að anda aðeins léttar þarna í
skarðinu eftir hlaupin upp eftir, þó ekki síður sé sporgleiður á
þessari fornu fílaslóð á meðan hann mótar hugsanir sínar í réttu
formin áður en tekur á sprett niður dal og yfir Pó Langbarða og
Barðameyja. Hann brosir og bítur á víxl í freðinn kampinn sjáandi
þær fyrir hugskotssjónum sér í fílsfótalíki hjarðarinnar öldunum
djúpt undir freða. Pápískan er annars fljótafgreidd í kolli enda
sjaldnast annars þörf en rétt að sýna sig þessum labbakútum og sjá
til annarra að þeir haldi sig á mottunni. Er það Bensi labbakútur
IX. enn að banka á dyr, fjórða ganginn, eða skyldi þó ekki vera
einhver rammfölsk Jónsnefnan að ætla að voga sér? Hann gnístir
tönnum andartak en brosir svo enn og bítur í kampinn og hugsar sér
ljón. Opnar gynið og gleypir þá
Út gengu kappar að krukka, kom ekki á þá blettur né hrukka, ha, ha, ha...
Hann dettur út af laginu og slóðinni af einskærum hlátri þegar þetta hornfirska klamburball kemur í hugann en það gerir ekkert til, það gerir ekkert til þó hann standi ekki í hljóðstafnum því hann Sankti Bjarnharður er svo harður af sér að kippir honum jafnfætis inn á slóð sína geltandi sínu alminilega snatalagi og slær ekki af. Og áfram þeir smjúga gegnum kafaldsfönn og kyngju og skjótt afgreiðir hann í huganum þessa skandalapáfa, Bensa og kappa hans og lítilsigldu germanaturtildúfur. Blind hríðin herðir hugann og kemur blóðinu enn frekar á hreyfingu og á háskarðinu fær hann brátt einbeitt sér að háleitari efnum en þessari sinni sendiherraskyldu sem honum er lögð á herðar, sinni frumskyldu, að hyggja að Falsjóni. Skammt hafa þeir pápar setið þessi árin en Poppó sló þá alla út. Tuttugu og þrír dagar og jafnmargar nætur - mát! Ef ekki hraðskák það, þá þó atskák. Mátti eiga það að aldrei nefndi hann á nafn Jóns nefnu, nei, nei, heilagur Damasus hinn eini skyldi vera hans leiðarstjarna og epigrammöturnar hans. Leitir þú Péturs og Páls hér, lét sá gráglettni latínugaur letra öldunum fyrr í postullegan klapparsteininn, - þá vittu, að hér stóð mátturinn þeirra og dýrðin. Velja sér hláturmildustu stjörnuna, ha, ha! Var nær, ætli ekki hafi dáið úr bráðabana, svelgjandist á þátíðinni, saddur kaldhæðninnar, saddur hláturs.
Heyrðu snöggvast, Snati minn, heillavinur góður! Snati stingur við fótum andartak og gefur honum úr
ankerinu sínu að væta kverkar; og rakleiðis svífa þeir fönninni yfir
upp brattasta skarðið svo hátt að engir eru nema englar þeim yfir,
engu líkara en salti jarðar rigndi neðan í fannhvíta tindana og
skörðóttu snjómóðu. Alltaf skemmtilegur þessi lokasprettur yfir
háskarðið þegar kjaggakúturinn stendur nær láréttur aftur úr Snata
hnakka, lífsankerið þeirra sem annars hangir honum öllu jöfnu svo
ljúft niður um háls. Nú fær hann einbeitt sér að háleitari efnum en
frum-sendiherraskyldunni, búinn að kryfja að beini og brjóta til
mergjar Rómsræðuna að þessu sinni sem hann er ákveðinn í að endi á
að bendi á Brúnó. Og berja að lokum í lúna kumpánaborðið þeirra svo
fast að allar klukkur Róms klyngi einum hörðum hljómi og ljúki upp
þessum skrattakolla dumbseyrum: Nóg komið af skrípaleik! Og til vara
taka Hinrik III. á beinið, að standi við það sem hann lofaði upp á
æru og trú í sumar þegar Poppó tók upp á því að hlæja sig
máttlausan; hvísla hörðum hljómi í eyra hans annað að smjúgi svo út
um hitt að endurómi búktalið af kumpánanna vörum alla leiðina sömu
til baka: Ego eligo Bruno! Sýni kóngsi enginn viðbrögð þá
gerir hann alvöru úr því sem hann hefur hótað þeim svo alltof
sjaldan - að kalli á víkingasveitina! Rjúki þá ekki hvítu á
augabragði upp af Hinriks kolli þá ætlar hann að rita herútboðið og
verði Bensi þarna enn að skipta sér af þá senda boðið vel
Samt biður hann þess heitt að ekki þurfi til herútboðsins að koma. Víst myndu þeir ganga vasklega fram í að Brúnó hreppti hnossið en engin Jóns nefnan, það var ekki málið, en hann hryllti við tilhugsuninni um að smala sveitinni saman á ný og koma þessum hvítvoðungum í Kristi á ný til síns heima. Það yrði höfuðverkurinn mikli. Kæmist þá líklega ekki hjá því að leita á náðir Brúnó, hvern hann þá annars hefði kosið sér til fyrirmyndar að nefnu; honum yrði varla skotaskuld úr því, ætli yrði þó ekki að fá jálkana í lið með sér við Tíberfljót aldeilis með kraftana í kögglunum, flóðgarðahleðslumennina; eða gæti það verið sem haft var á orði að engin væri ljóninu ofraunin, þá jafnvel ekki hávelborinn eðallinn víkinganna, sjálf Krists hvítvoðungasveitin? Brúnó er karl í krapinu og myndi vissulega ekki víla
fyrir sér að girða þá görðum inni Þingeyingana alla með tölu bæðu
þeir hann bara um það. Ljónsterkur í Hvíta-Kristi, berserkur í
hrauni, sérstaklega í öllu ódáðahrauni. Jafnvel þó Bensi kallinn
slyppi úr Grímsey, sem jarlar létu að vísu aldrei gerast, en jafnvel
þó svo færi, og hann hreiðraði um sig í Þingey og þrælkaði þá alla í
hreppunum saman, þá ó key, hann gæti aldrei girt svo vel fyrir að
ekki svifi að minnsta kosti einn upp í sínum rauða loftbelg og
eldlega reiðihjúp, útbólginn af einskærri, réttlátri trúgirni,
kallandi á ljónið; og Brúnó gylti Bensa að bragði þann gráa belginn
fyrir rauðan, girti þá alla með tölu í hreppunum saman frá hrauninu
ódáða til sjávar dáða, frá Norðmýlingahreppum austan allt vestur í
Eyfirðingasól og krækti þá jafnvel í sólina
Undarlegt oft hér uppi. Loftbelgur! Sama og air-bag? Líknarbelgur? Ó key, þá það þó hann ekki vel skilja. Hverfur tími og hverfur rúm og hann er farinn að tala tungum, kannast orðið við það. Hvergi himinn né hauður né haf. Ó key. Aðeins hann einn og Sankti Snati, heillavinurinn góður. Svífa ofar tíma og rúmi, Snati á undan flugstjóra líkastur en sjálfur hangir hann í taumnum. Flugstjóra? Undarlegt orð. Erkienglaorð, ætli það ekki. Og þetta ó key, hvað sem það nú annars þýddi. Æ makalausari furðurnar á þessum léttasta speli og eru þó orðnar æði margar Rómsfarirnar svo oft óróabylgjurnar hafa risið og hann mátt loka bókunum í Skálholti eða Herfurðu og skutlast suðreftir að laga til og tukta þá. En nú fer ferðum að vænta má að fækka en Skálholtsreisum og yfirreiðum um Ísafoldar garða og fylgjulönd því fremur fjölgandi. Utanlandsferðanna verður varla svo mjög þörf í sama mæli takist Brúnó að lappa upp á lúna stólinn, jafnvel styrkja hann og skjóta undir einhverjum Péturs stoðum finni hann klöppina. Ljónsterkur í Hvíta-Kristi, berserkur í hrauni; segja að sé sérfræðingur í að beygja grjótpála sem illa glímutökin launi, þessa pétra alla og pála deigu sem jafnvel leyfa sér að kalla sig Jón eigandi ekki nokkurn skapaðan hlut fyrir því, hvað þá bót fyrir rassinn á öðrum en sjálfum sér, þessir andskotar. Sést heldur aldrei á þeim blettur né hrukka, bara í flosbæturnar, að ekki sjáist í freðnar draugsfylgjurnar undir niðri stagbættum biðilsbuxunum útskriðnum upp að hnjám og klofa og áttu þó að bera Maríu og stólinn uppi!
Guðjón lifir enn í okkar vonum, segir Hannibal og kímir. Svo segir mér hugur að ljónið láti þó ekki segja sér fyrir verkum. Ekki þig heldur, bróðir sæll. Skál, sértu velkominn heim enn á ný! Aha... Öldungurinn réttir Ísleifi kjaggakútinn Sankta sínum grómteknum höndunum, brosandi stórum, smjattandi í skeggið veiginni - hvort væri Burgúnda? - engu líkara en væri að klappa fílunum sínum þessum boldangshöndunum. Skál, Hannibal! heilsaði Ísleifur honum, súpandi á miðinum í sama mund. Aha... lofaður sé drottinn; ekki nú reimt á Kili frekar en fyrri daginn! - Nei, ég hallast nú frekar að einhverju sunnan. Gæti ekki verið Rauða nunnan? Rauða nunnan? Hannibal hváði, glóandi augum sínum brosandi, hnusandi djúpt hugsi af kútnum.
Hjálmtetur að tarna - með eyrnaskjólum? spyr Ísleifur og veltir hjálminum milli handa sér furðandi sig, tekur svo í horn mikil á honum höndunum og hverfur sjónum undir hann allt að öxlum með hjálmsnefið niður á bringu en Hannibal rekur upp fílshlátur, svo skemmt er honum. Það er ástríða hans að safna hjálmum og herklæðum, vopnum og verjum, og kemur vini sínum einatt á óvart með búnaðinum einhverjum nýjum og á stundum æði fornlegum. Gettu nú! segir hann og lagar húfu þessa skrítnu aftur á höfði sér úr höndum biskupskandídats, harkandi af sér hláturinn, en hornin standa honum út úr höfði eins og risavaxin eyru væru hans sjálfs, hann baðandi út hrömmum líkast hann sæi fyrir sér rauða nunnu og biði henni á stundinni upp í hörku himneskan dans. Djöfuls eyru væru það nú! Nei, það getur Ísleifur ekki fyrir nokkur mun getið sér til um. Nema þá væru af einhverjum skrattakollunum í Vatíkani?
Svo er sagt að fíll muni eftir litlum dreng sem gaf honum sykurmola þegar hann var smáfíll og þekki hann aftur þegar hann mætir honum eftir fimmtíu ár og nemi staðar og bíði eftir að þessi góði drengur gefi honum annan sykurmola. Og Hannibal kláraði úr kútnum að venju og faðmaði að sér sinn góða vin með sínu hefðbunda ávarps stefi: Hvað má bjóða þér, biskupsbrá? Írskan munk? Ísleifur hló hjartanlega, heilshugar takandi undir með fílshlátrinum og þátt í þessum skemmtilega leik sem ævinlega var jafn fastur liður í prógramminu og herklæðatískusýningin var, hvorugt nokkurn tímann fallið niður öll þau ófáu skipti sem þeir Snati höfðu áð hér, ekki frekar en hersýningin fílanna sem nú var komin í fullan gang undir leikstjórn Sankta. Nei, þakka fyrir, svaraði Ísleifur að vanda, sagðist aldrei alminilega hafa lært að drekka þessa vætu sem Hannibal nefndi. Orkneyjajarlar höfðu stundum boðið honum að smakka þetta usquebaugh eða uisge beatha sem þeir svo nefndu aqua vitae, lind lífsins, þegar hann í förum sínum átti sjóleið um og heilsaði upp á þá, en honum þótti það alltaf heldur um of þungt, of höfugt, en gamla kempan sem vissi allt um það frá þeirra fyrstu kynnum gat aldrei á sjálfum sér setið né stríðnispúkanum í sér.
Guðdómleg! Þessi afríska lind. Sóley, sólu fegri! Hvort kynni ekki að eiga sinn dálitla þátt í hve ferðum hans yfir skarðið sífellt fjölgaði, flaug honum í hug, eða varla var það aðdráttarafl Róms jarðbundnu Jóna sem hreif hann svo! Þeir eru alveg að hafa það! hrópar Hannibal. Ísleifur pírir augun mót blámanum. Spilaborgin þeirra Sankta Snata og fílanna rís fyrir augum þeirra hærri en nokkru sinni. Hersýningin er í því fólginn að komast sem hæst. Þrjátíu fílar raða sér þétt hlið við hlið og ofan á þá tuttugu og níu fílar, svo tuttugu og átta, og þannig koll af kolli svo lengi sem enginn fílanna fer að hlæja, en þá hrynur ævinlega öll fílaborgin. Sankti Snati leikstýrir sýningunni af svo miklu fjöri að þeir eiga oft erfitt með sig. Þeir eru komnir tuttugu og sjö hæðir upp. Takist fílunum að halda niðri í sér hlátrinum á meðan hinir fimm síðustu príla upp á tuttugustu og áttundu og tuttugustu og níundu hæð þá hleypur leikstjórinn upp á topp og geltir sínu alminilega snatalagi en borgin þá hrynur að vænta má að bragði undan hlátrasköllum fílanna.
Hugsarðu aldrei til fólksins þíns, Hannibal? spurði Ísleifur. Hannibal: Um hvaða fólk ertu að tala? Ég spyr, hugsarðu aldrei um drengina þína og dæturnar og þessa miklu konu, konuna þína, heldur skilur þau eftir ein í miðri orrustunni í Harmagedón? Sjáðu til, ég var allur fyrir þjóðfélagið þó víst
kunni ég að hafa færst aðeins um of í fang með skriðdrekunum mínum,
öllum blessuðum fílunum mínum. Óneitanlega hvarflaði stundum að mér
hvort ég hefði ekki heldur átt að láta mér nægja að lifa óbrotnu
fjölskyldulífi en vera einungis í tilhugalífi með þjóðinni. Mín góða
kona hafði vissulega bein í nefinu til að sjá um hlutina og við
hefðum getað notið lífsins heima og þó ferðast um heiminn okkur til
mikils gagns og gamans, hún þá séð um að skipuleggja lífið og allt
bollokið fyrir okkur en ég getað haft ofan af fyrir okkur með
samningu heimspekirita, því ekki það, eins og Grikkirnir voru nú að
bauka við allt fram á minn dag; þannig hefði ég engu að síður lifað
innihaldsríku tilhugalífi með þjóðinni en ástríku með konunni minni.
Þá er heldur aldrei að vita, lagsi, nema ég hefði ort eitthvað í
þessa veru en ekki látið fílahirðum
Þessi díll er krímna kíll, klofnar fíll og lofnar stíll, vessa drýll og draumaríll, Déssa-bíll og sauma-níll. Eða finnst þér þetta ekki nokkuð góð vísa, biskupsbrá? Ísleifur sagðist ekki skilja vísuna alminilega. Finnst þér hún ekki góð fyrir því? Í rauninni finnst mér engin vísa góð, svaraði Ísleifur, nema hún sé nógu skýr til þess að hægt sé að finna að henni. Þá skal ég kenna þér aðra vísu. Hannibal laumaði líkjörskollunni að Ísleifi. Skál,
sagði hann en Ísleifur rak tunguna í drykkinn og reyndi ekki að
ímynda sér að til væri drykkur undursamlegri. Hannibal hló oní sér,
sóleyjarnar glóðu er hann staupaði sig, undir herklæðunum skalf á
honum ístran. Nú skaltu heyra, biskupsbrá: Líknarbelgs við ljótan skjá lyppar kelling rám. Grallarann hún grenjar á með grautarask á hnjám.
Hvað segirðu um þessa? Ísleifur sagði að sér þætti þetta einkennileg vísa, kannski ekki beinlínis leirburður, en að efaðist um að hún væri skotheld. - Ég skil til dæmis ekki af hverju skjágluggi er kallaður ljótur þó hann sé úr líknarbelg, - er það ekki fósturhimna? Konan er rám, það er eins og vera ber. En af hverju er hún nefnd kelling? Hún er að lyppa; það er gert með fingrunum. Það eru búnar til spinnanlegar lengjur úr táinni ull sem maður hefur í keltu sér og leggur upp í hlykki eða bugður, og þessar lengjur eru kallaðar lopi eða lyppa. Lopinn getur orðið eins langur og maður vill hafa hann meðan venjuleg kemba...
Ísleifur gerði sér ljóst að gamla kempan hafði ekki hlustað á fyrirlesturinn heldur verið að hugsa um eitthvað annað en bað hann að endurtaka vísuna og það gerði Hannibal. Síðan færði kempan hina undursamlegu kollu laumulega að vörum sér og tók út í einum teyg. Hvernig kom þér til hugar að fara svo óralangt yfir skammt og með alla þessa fílahjörð? spyr Ísleifur hann, brosandi hjartanlega. Því þá ekki allt eins með strúta? Hefðuð getað látið berast á strútsvængjunum þennan smáspöl yfir Sikileyjarsundið! Og Rómverjar stráfallið fyrir augum okkar úr einskærum hlátri! hló gamla stríðskempan, næstum grét af hlátri. Nei, sagði kempan svo og þurrkaði tárin úr augum sér. Nei, biskupsbrá, svo einföld var mannkynssagan ekki á minni tíð þó flestir enn svo hyggi, heldur aldrei neitt um mig í fréttunum lengur. Sjáðu til, við vorum alls ekki þar þá, Karþagó var á minni tíð eiginlega enn á ný að verða Eneasar og Róms, þó nú engin væri lengur blessuð Dídó og ekki enn hefðu þeir lagt borgina okkar miklu í eyði, nei, ekki enn. Við máttum þó þá hafa hrökklast yfir sundið, ekki þó yfir til Sikileyjar, sem við þó réðum á sinni tíð en höfðum nú glatað, nei, nei, heldur næstum út á heimsenda, yfir sjálft Gíbraltarsundið, upp á Spán, hvar pabbi reisti við okkar ríki. Við sem höfðum þó kennt Rómverjum allt um siglingar, komum upphaflega frá hinum endanum, frá Fönikalandi, eða hvort þú vilt heldur kalla það Sýrland Bals, biskupsbrá; vorum trúi ég sjálfir höfundar stafrófsins, réðum þá flestum tungumálum inn úr öllum hafsbotnum og lengst suður með sjó allt til Gíbraltar og Sardínu, svo segir mér trúa mín og allra minna áa og afa akademía, lagsi minn. Réðum svo öllu hafi, verslun allri og öllum viðskiptum fyrir öllum Miðjarðarflóa en þeir leyfa sér að launa okkur þannig lambið gráa, hrekja okkur á burt frá sjálfri okkar miklu Karþagó. Hafréttarvísindi það eða hitt þó heldur! Voru þetta þó í raun réttri bræður okkar og systur, eða hvað heldurðu! Það hefði ég nú líka haldið, samsinnti Ísleifur gömlu kempunni fullur meðlíðunar. Þó ekki væri nema í skilningi stafrófsins, Hannibal, fyrst þannig hefur legið í því. Hannibal komst við og táraðist við minninguna en grét svo af hlátri þegar fílarnir hans tóku að hlæja sig máttlausa yfir tilburðum Sankta Bjarnharðar skoppandi á bökum þeirra á leið upp á topp fílaborgarinnar. Snati er næstum því kominn upp á axlir hinna tveggja efstu dillandi skottinu við himin þegar hjörðin alveg deyr úr hlátri og borgin lekur niður eins og bráðið smjör.
Það var því á Spáni, lagsi minn, sem ég mátti leggja upp með hjörðina mína og hlaut þó að fara hina efri fjallabaksleið enda Rómverjar þá á góðri leið með að verða allsráðandi á ströndinni beggja vegna flóa. Lagði allt mitt traust á Bal og komst fyrir einskæra drottins náð hér yfir skarðið, sjálfur við illan leik en fílarnir mínir flestir urðu úti áður en að úrslitaorrustunni dró í þessu púnverska stríðinu þá er við næstum því unnum sigur, lagsi, á sjálfri Róm! Púnverska? spurði Ísleifur forvitinn. Það þýðir þá sama og föníska? Kató myndi orða það svo, já, já. Hannibal hló enn og sóleyjarnar glóðu, undir herklæðunum skalf enn á honum ístran. - Kató myndi kalla það að væru af sama orðstofni, af sömu rót, he, he. Við erum saman í spilaklúbbi, akademíu sem við köllum - Kató og Afríkanus, Kleópatra og Kólumbi og sá gamli Jón klerkur Arason, og svo hartnær þúsöld eftir þig, biskupsbrá, Þorláksson og Björg og Dóri nokkur Laxness, sá sem kveður með þessum orðum, að klofni fíll og lofni stíll, he, he. Finnst þér það ekki nokkuð góð vísa, biskupsbrá? Ísleifur sagðist nú vissulega skilja vísuna. Finnst þér hún ekki góð fyrir því? Í rauninni finnst mér engin vísa góð, svaraði Ísleifur glottandi, nema hún sé nógu skýr til þess að hægt sé að finna að henni í heilum fyrirlestri. Hvað segirðu þá um þessa, lagsi minn:
Glímdi oft um fremd og fé, fann og missti gróðann: fjórum sinnum féll á hné en fimmtu lotu stóð hann! Væri efni í heila postillu! kvað Ísleifur upp úr með
og bað Hannibal að endurtaka vísuna en gamla kempan sló hnefanum
þvílíku vindhöggi út í blámann að fílarnir hans fjögur hundruð
sextíu og fjórir sem orðið höfðu úti hoppuðu í loft upp og liggur
við að segja sjálf flaskan með afríska líkjörnum góða líka, og það
beint fyrir sjónum sjálfs skaparans, mátti mjóstu muna að Hannibal
dytti ekki sjálfur út af viðlaginu er hann nú kvað: Imens han söber vælling hyler sit psalterium en uldtæsende gamling foster hindeuggen um Sankti Bjarnharður spangólaði sínu fegursta snatalagi undir, dillandi skottinu, gefandi biskupsefni kankvíslegt merki hvort nú ekki væri kominn tími til að leggja í'ann ofan skarðið? Hannibal hló djúpt oní sér, sóleyjarnar glóðu sem
skírasta mánagull, undir herklæðunum skalf enn á kempunni ístran,
færði kempan svo þykkum lúkum sínum undursamlegan líkjörsstútinn
laumulega lítt að vörum sér og tók út í einum teyg; skoppaði svo
hjálmurinn honum enn af kolli ofan í þá grasi grónu lautu og
sóleyjamergð. Sjónir hans voru sem límdar við himinhvolfin, hvort
sem væru fortíðarinnar eða framtíðarinnar eða sjálf hin akademísku
höfundsköpin, en bað biskupsbrá að heyra hvort ekki skyldi kenna
honum nokkrar útleggingar um eignarréttarvísindi og öll þau skrítnu
höfundsköpin, - þetta eru vísukorn, lagsi, sem þú getur velt fyrir
þér upp á alla framtíð og aldirnar löngu á leiðinni ofan skarðið
niður í dal Pó, en viðlagið held ég sé undir Haraldarstemmu
hárfögru, bið svo að heilsa pápa: Glímdi oft um fremd og fé, fann og upp og gaf þeim gróðann Ísafoldar fylgju, sem féllu á hné - nú Snæfellsásinn á'ann. Imens han söber vælling hyler sit psalterium en uldtæsende gamling foster hindeuggen um Eins í boxi og hart fram sté við eignarréttinn sjávar sjálfan, skyldi Laxness honum krjúpa á kné -
Imens han söber vælling hyler sit psalterium en uldtæsende gamling foster hindeuggen um
Á nú blámi Íslands bátt, bánkinn ekki á Laxness-trúna. Í tvítugs lotu græðgi ásátt, áfátt - tíræðs byrji núna? Imens han söber vælling hyler sit psalterium en uldtæsende gamling foster hindeuggen um Heims um ból í himnahjúp höfundskapa óskabörnin mælast: Gaf hver Íslandssól? Og ríkin djúp? Gefðu, Dóri, ég gaf seinast!
Imens han söber vælling hyler sit psalterium...
___________________________________ í mars, 2004
Myndir eru af veraldarvefnum, flestar eftir Kandinsky
5. lota glímu
Rómanza: heim á kvist |
Má
Ísleifur nú aldeilis halda á spöðunum því árin þau líða, og varla
bötnuðu horfurnar fyrir biskupskandídat með Benedikt óheillapáfa IX.
og breytti engu þó ekki hefði tekið sér Jóns uppnefnu, roðhænsnið,
líkt og forverinn vandræðajóninn XIX. eða hvernig átti að telja
hann. Bensi þessi hefur verið hinn allra óþægasti ljár í þúfu, í
sífellu bankandi á dyr, sama hve oft hefur verið velt af stóli. Það
veitir því ekki af að Ísleifur brýni önzurnar sínarnar í Herfurðu á
milli þess hann hirðir rökin í Skálholti og færir fyrir þeim í Róm:
lætur hrífustálið klingja þeim í eyrum, stingandi upp í þá sjálfs
síns eigin kardínálatuggunum.
Þetta
er góð æfing fyrir hann að aga kardínála og pápa áður en skóli
lífsins hefst fyrir alvöru. Og lærir ekki svo lítið á því að skoða
allan heiminn norður og suður og ofan Alpa á þessum
sendiherrahlaupum. Hreyfingin er honum holl að ekki sé sagt brýn
nauðsyn, að hann ekki skrælni yfir skræðunum heldur líka endurnýji
sig í ferskum víðbláins anda, kennimaðurinn, fyrir glímuna miklu sem
hann á í vændum og er ærið verk eigi lítið. Heima bíða hans Jónar í
hrönnum og ei færri Jónur á Jóna ofan, undir sínum eiginlegu nöfnum
eðlilega, heiðnum flestum enn og nú þó skírnarinnar flestum. Bíða
þess að hann barinn til biskups bendi þeim afdráttarlaust til rétta
vegar og sanntrúnaðar við Hvíta-Krist að ekki afvegaleiðist.
Alþýðujónabyltingin á enn langt í land að ströndum þessa ólgandi
sagnasjávar og brimsorfna söguheims - Jóna herinn Jónssona og
eyjameyja heyrir enn framtíðinni og forsjón annarra "guides" til.
alla
hlæjandi með sjálfum sér og hundslappadrífunni undan honum Sankta
Bjarnharði kátum stórum geltandi í hríðinni einhvers staðar
framundan. Nei, réttast væri þá að senda þann kalda Jón norður í
Þingeyjarhreppa að hlaða garða og alla hina kútana með! Ha, ha, ha!
hlær hann enn og næstum kútveltist um af hlátri við tilhugsunina en
gallharður Sankti Snati ýlfrar af kæti teymandi hann hinn rétta
veginn í taumnum enn sporgleiðari gegnum kafaldið. Fengju nú að
finna fyrir því þar, afsettir lubbarnir, hvort kalda skyldi kalla þá
karla, ha! ha!
Svo
sannarlega nóg komið af þessu germanaslekti og pótintátasleikjum sem
tröllriðið hafa stólnum stuttum mörg undanfarin árin. Curriculum
idoli! Hitti hann fyrir Bensa Skandal Prímu Donnu skyldi ekkert fá
fyrir honum liggja annað en Grímseyjarför. Úr sjúka Vatíkani
beinlínis til Bastarðar og til Pílatusar frá Pontíusi valska og
rakleiðis út í skip og yfir sjó og land hreppaflutning út í eyju;
fengi hann aldrei aftur yfir sundið kaldasta að snúa. Þeir
eyjarjarlar voru þeir einu heimsmenn sem treystandi væri til að gera
úr mannleysunni eitthvað sem bragð væri að en lyktaði ekki af fúa,
að gæti jafnvel farið að geta af sér eitt og annað gott eyjarkrílið
er kreist hefðu úr honum með sjóblautum ullarvettlingunum allan
andskotans átrúnaðinn. En varla í hreppana hina, með allt svo á
þurru. Myndu láta ganga svo fram af honum við garðahleðslurnar,
Þingeyingar, að á endanum yrði hinn sligaðasti þræll á jarðríki,
sjálfkjörnasti maður til dýrlingsdóms, dóninn. Og ætli slyppi þó
ekki úr greipum þeirra öllu fyrr en dómsins, þráhundanna, þráttandi
svo milli sín um garpinn að vissu ekki fyrr til en hrifluðu sjálfir
upp görðunum, ánauðugustu auðnuþrælar Bensa I. virkilega Skjálfanda,
virkisveggina allt fljótssíkið umkringis, þrælahöfðingjans í
Þingeyjar Vatíkani. Það væri þá til einhvers að ætla að biskupast að
eiga hundinn þann yfir sér norður og alla leið til Skálholts niður
en bráðabanabunurnar andhælis í hinni Róm suður. Það væri þá til
einhvers
lífshlaupið
eða hitt þó heldur ... þunnur þrettándi!
hnýtt
í prímadonnunnar hlekkjaskotti rakleiðis úr sjúka Vatíkani til
Bastarðar valska og til Pílatusar frá Pontíusi beinlínis út í skip
og yfir sjó til Hjalta, sé hann ekki úr öllum æðunum dauður, ella
biðja Vilborgu systur að gera út einhvern sannkristinn landspóstinn
og smala. Og taka þá Príma Skandal með í leiðinni sinn síðasta
hreppaflutningsspölinn, til sinna lífstíðarheimkynna og sannrar
iðrunar og dygðugu æviloka.
með,
og þá spurning hvort ekki krækti í leiðinni ódáðagarðinum suður
Klofaskörð og Vatnadal líka og kippti með Ingólfshöfðahverfi og
sveitinni landsunnar áður en hlæði hann norður til baka um dalinn og
klofið, sinn helga garð trúar en ekki helberar trúgirni, en Bensi
karlinn yrði einfaldlega að steini, svartálfasteini í miðju
Skjálfandafljóti, að eilífu í söguhjúpi.
Ef
annars héldi fram sem horft hefur biskupaðist hann aldrei. Þiggja
blessun af þessum ódámum! Hahaha! hlær hann hneykslaður ofan í
skeggið sitt en Snati dillar stýrinu undir hvar svífur í broddi
farar og leggur nú ofurlítið á í stjór og aftur í bak að hitti milli
langfreðnu fóta fílahjarðarinnar framundan ílfrandi af kæti þegar
hún lifnar öll úr Dvalins greip svo dynur undan fótum.
Ævinlega
og ár og síð skyldi það bera eins að, hvora leiðina þeir eru að
sendast þetta heiman eða heim; hjörðina ber fyrst fyrir augu líkast
því ótal smá glerfílar stæðu á einhverri hillu skaparans út í buska,
svo veit hann ekki fyrr til þeir stækka svo skjótt sem ör væri
skotið en Snati hverfur honum sjónum milli ótal fótdrumbanna stóru
sem lifna í sömu andrá við og fílahjörðin tekur á sprett að leika
sér við hann; en sjálfur liggur hann þá upp við dogg í grænni lautu
hvar gamli fílahirðirinn hefur tyllt sér og hvílir lúinn bein, með
ankerið Sankta Snata um hæl komið að vörum sér milli þessara þykku
lúka, mænandi upp á hvolfið svo afturkerrtur að ár og síð og ætíð
skal hjálmurinn skoppa honum af kolli og hafna hér í miðri kjöltu
skaparans, eða hvað skyldi kalla þessa grasi grónu lautu sem svo vel
býr um þá með sóley mergð skríðandi milli þúfna.
Hláturinn
ískrar í Hannibal og augun í honum eru orðin söguleg. Ísleifur
kannast orðið við það þegar glittir í þau blá og tær hátt uppi yfir
fáfræðlingsvöllum hans sjálfs í þessari grasi grónu lautu og
skríðandi sóleyja mergð. Hafi skaparinn gert fegurst augu selnum,
nílhestinum og gömlu svíni þá myndi Ísleifur vilja bæta við
sóleyjaraugunum í honum Hannibal. Undarlegt hvað þessi gamla
stríðskempa hafði líka góða sjón, einkum á aukaatriði, til dæmis
þegar hann nýsleginn til biskupskandídats mætti honum hér eftir
áralangt hlé frá þeirra fyrstu kynnum og hann þekkti hann aftur, eða
mundi sem sagt eftir honum fyrir kjaggakútinn sem hann svo hiklaust
hafði klárað úr fyrir honum og þakkað að bragði fyrir með sínu
sóleyjarbrosi, hann þá einn að sendast sína fyrstu för yfir skarðið
til Róms, þá alls án Snata en með kútinn einn og gamla sjólapokann,
en upp frá því aldrei framar einn á skarðinu heldur ávallt með
Snata; hann þá nýsleginn til unglærlings nýkominn til Herfurðu
fyrsta sinni og í sinni fyrstu för með bréf upp á vasann frá pabba
til pápans í Róm.
Og
kempan tók af sér þennan skringilega hjálm og vel eyrnamerkta en
rétti Ísleifi afríska líkjörinn sinn ljúfa sem þykkar lúkurnar
ávallt að bragði drógu undan herklæðunum þungu á þessu augnabliki,
hershöfðinginn ofurlítið laumulega gjóandi sóleyjunum sínum út í
víðbláinn. Hann þarna með rosalegustu augun einhvers staðar í
blámanum í kring skyldi síður verða mjög var við og það vissi
Ísleifur. Þeir dreyptu úr hnoðkúlu eða kollu sem í senn var tappi og
staup og svo mátuleg að hylja mátti í lófum; og sóleyjarnar glóðu
enn fyrir augum biskupsefnis þó lygndi aftur augum, og þreytan hvarf
honum líkt og snærinn horfið hafði af klæðum hans sem dögg fyrir
sólu.
Stríð
er höfuðskemmtan mannfólksins, sagði Hannibal, og verður alla tíð.
Stríð er verrí-gúdd í útvarpi og kannski enn betra á bíó, eins og
þeir munu segja í einhverjum nútíma framtíðarinnar. Í stríði fer vel
fyrir öllum sem hlusta á fréttir. Líka fyrir þeim sem lesa
mannkynssögu. Guði sé lof að maður er bara anarkisti en ekki
mannæta. Aftur á móti er bylting bara fretur; þó fer verst ef hún
tekst og allir verða alætur á söguna.
framtíðarinnar
það eftir:
You
dontsay! sagði Hannibal, - skál, biskupsbrá! Heyrist mér þú vera
orðinn drukkinn?
Hannibal
þerraði tárin úr augum sér enn rekandi upp hlátur en Snati ýlfraði
af kæti í fílakösinni miðri, enn á ný komin alla leið niður, niður,
niður.
samt
akademían á'ann.